Nhiều chuyên gia nước ngoài nhận định rằng, thị trường trái phiếu Việt Nam đang có những điểm rất khác biệt so với các nước trong khu vực. Điều này không hoàn toàn là vô căn cứ. Cùng tygiaquydoi.com tìm hiểu về thị trường trái phiếu Việt Nam trong bài viết dưới đây.
Theo NCS. Châu Đình Linh đánh giá thì thị trường trái phiếu Việt Nam có những điểm khác lạ sau :
Quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn còn nhỏ bé so với các nước trong khu vực.
Tính tới hết tháng 6.2015 thì thị trường trái phiếu Việt Nam có tổng số dư chiếm 23,4% GDP và chỉ nhỉnh hơn Indonesia khi tính theo % GDP là 15,13% nhưng theo giá trị tuyệt đối thì quy mô trái phiếu Indonesia là 125,06 tỷ USD trong khi Việt Nam là 43,38 tỷ USD. Còn nếu so sánh với các nước khác thì quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam lại rất nhỏ bé về số tuyệt đối cũng như giá trị GDP. Ví dụ như Thái Lan 72,28% GDP, Singapore 82,46%, Malaysia 95,31% GDP…
Thế nhưng, việc quy mô thị trường khác biệt thì không đáng kể và dường như những mối lo cũng không nằm ở đó. Điều mà chúng ta cần chú ý tới và rất khác biệt là những thứ ẩn sâu trong sự tăng trưởng, phát triển nhanh chóng và thiếu bền vững của thị trường. Chính điều này là tiền đề cho những điểm khác biệt tiếp theo.
Thị trường trái phiếu Việt Nam tuy tăng trưởng nhanh chóng nhưng lại khập khiễng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
Điểm mở đầu của thị trường trái phiếu Việt Nam là trái phiếu chính phủ, tính tới thời điểm hiện tại cũng vậy ( chiếm 98,66% tổng số trái phiếu phát hành đến 6.2015 ). Sau 2007 thì một tín hiệu vui khi trái phiếu doanh nghiệp có sự khởi sắc nhất định tại sân chơi thị trường vốn dài hạn nhưng dần dần thì quy mô ngày một bé lại và dừng lại ở con số 1,34% trong tổng số lượng trái phiếu tung ra trên thị trường.
Kết hợp các hiện trạng thị trường tài chính kinh tế Việt Nam và quy mô cũng như cơ cấu của thị trường trái phiếu Việt Nam thì ta có thể có những đánh giá sơ bộ :
– Thị trường trái phiếu Việt Nam đang có mức tăng trường chóng mặt đặc biệt trong năm 2003-2008. Tính trung bình thì tổng số dư thị trường tăng khoảng 15%/tháng, nghĩa là tăng bốn lần sau một năm. Vậy nguồn vốn ở đâu để thị trường tăng trưởng như vậy. Tất nhiên đó là nguồn vốn ngắn hạn từ hệ thống các ngân hàng.
– Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa có giải pháp và lối thoát nào. Việc phát hành trái phiếu thì chỉ diễn ra ở vài doanh nghiệp lớn còn giá trị và quy mô thì ngày càng giảm. Vì thế hầu như các doanh nghiệp Việt Nam đều phải phụ thuộc vào nguồn vốn ngắn hạn ở các ngân hàng thương mại.
– Tăng trưởng của thị trường trái phiếu Việt Nam bản chất chính là tăng trưởng của trái phiếu chính phủ. Đồng nghĩa với đó là tăng trưởng nợ công, đầu tư công và thâm hụt ngân sách. Bằng chứng là tỉ lệ nợ công sắp đạt và vượt mức an toàn, thâm hụt ngân sách nhiều năm và việc loay hoay tìm nguồn bù đắp bội chi tính tới thời điểm hiện tại.
> Xem thêm :
- Chiến lược đòn bẩy tài chính trong kinh doanh
- Trả cổ tức bằng cổ phiếu, doanh nghiệp đang lãi hay lỗ?
- Best Laptops Under $1000
Thị trường trái phiếu Việt Nam tiềm ẩn rủi ro kì hạn.
Dù tăng trưởng khá nhanh nhưng lại hoàn toàn thiếu tính bền vững. Điều này không chỉ hiện hữu qua tỷ lệ phát hành áp đảo của trái phiếu chính phủ mà còn thể hiện ở cơ cấu kỳ hạn bất hợp lý.
Vì vậy sự bất hợp lý trong cơ cấu cũng như vấn đề nợ công lẫn ngân sách nhà nước nên Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 78/2014/QH. Theo đó thì trái phiếu chính phủ phải có kỳ hạn từ 5 năm trở lên, không được thực hiện các khoản vay có kỳ hạn ngắn để bù đắp bội chi ngân sách nhà nước, và phải giảm mức vay đảo nợ. Dù tính đến nay, Nghị quyết trên được cho là đúng đắn những lại chứa đựng nhiều nguy cơ :
– Nước nào có cơ cấu kì hạn trái phiếu càng dài thì tính triển vọng và đánh giá xếp hạng tín nhiệm lúc nào cũng ở thứ hạng cao.
– Thị trường trái phiếu Việt Nam đang hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn vốn từ ngân hàng mà đó lại là nguồn vốn ngắn hạn từ nhân dân và tổ chức nên bị giới hạn về thời gian và khó khăn về lãi suất cho vay.
– Việc siết chặt kì hạn, ưu tiên phát hành trên 5 năm khiến tín phiếu được thổi phồng lên, trái phiếu thì lại bị xẹp đi mà áp lực ngân sách nhà nước khiến Bộ Tài Chính thêm đau đầu.
– Nghị quyết 78 đã không đặt trong các mối tương quan của hệ thống tái chính khi ngân hàng hiện chiếm tới 75% tổng tài sản hệ thống tài chính. Điều này khiến áp lực tăng lợi suất của trái phiếu chính phủ trong thời gian tới.
Nhà đầu tư còn yếu, chủ yếu là ngân hàng, và chưa có nhà tạo lập thị trường.
Điểm yếu của thị trường trái phiếu Việt Nam chính là hệ thống các nhà đầu tư thứ cấp thực sự chưa hề có trong khi lại có quá nhiều thánh viên đấu thầu và thành viên bảo lãnh phát hành.
Hiện nay, tham gia thị trường với vai trò Nhà đầu tư chính thì chủ yếu gồm các ngân hàng với tỷ lệ sở hữu chiếm tới 50% kì hạn trái phiếu nắm giữ tới 5 năm, bảo hiểm thì có khoảng 4-5 tổ chức tham gia với trái phiếu kì hạn khoảng 10 đến 15 năm, các công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán chưa hứng thú lắm và chủ yếu hướng tới các trái phiếu có kì hạn ngắn.
Trên đây là những điểm khác biệt cơ bản của thị trường trái phiếu Việt Nam so với khu vực. Và những điểm khác biệt này cũng sẽ điều chỉnh được, nhưng trong tâm trí các nhà hoạch định chính sách là phải ưu tiên việc phát triển thị trường vốn trong tương lai.
Trả lời